Agata dedektör

tla: kullan, ara

Advanced Gamma Tracking Array, kısaca AGATA, Türkiye'nin de dahil olduğu 12 Avrupa ülkesi ve 41 enstitünün ortaklaşa yapmakta olduğu gama izleme yöntemine dayanan yeni bir detektördür. ABD'de eş zamanlı olarak başlatılan GRETA projesi AGATA ile aynı amaca hizmet etmektedir.

AGATA dedektörü, 180 tane altıgen ve 12 tane beşgen dedektör modülü birleştirilerek oluşturulacak büyük bir küredir. Bütün kürenin 2017 yılında tamamlanması beklenmektedir. 2009 da faliyete geçecek olan AGATA demonstrator 15 detektörden oluşacaktır ve her bir modül 36 parçaya ayrılmıştır. Dedektör materyali olarak, yüksek saflıkta Ge kristali kullanılmıştır.

Türkiye, Ankara Üniversitesi ile projeye katılmaktadır ve bu modüllerin 3 tanesini sipariş ederek küreye ekleten 3. ülkedir.

Bu sistemin amaçlarından biri kararlılık kuşağının altındaki bölgedeki yeni izotopları gözlemektir. Radyoaktif izotop demetleri radyoaktif hedeflere gönderilerek, ortaya çıkan bilinmeyen yeni izotopların gözlenebileceği düşünülmektedir. Zayıf oranda ortaya çıkacak olan bu yeni izotopların belirlenmesi için şu anki mevcut dedektör sistemlerinin verimleri yetersiz kalmaktadır. Kürenin merkezinde gerçekleşecek olan bu radyoaktif izotop çarpışmasından ortaya çıkacak olan ürünlerin belirlenme olasılığı AGATA ile çok yüksek olacaktır.