Şeyh Haydar

Şeyh Haydar, Safeviye Tarikatından Şeyh Cüneyt'in oğludur. Babası savaşta öldüğünde henüz doğmamış olan Haydar, babası ölünce annesi (Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan'ın kızkardeşi) Akkoyunlu Devleti'ne gittiği için Akkoyunlu sarayında doğdu. Dokuz yaşına kadar burada büyüyen Haydar, dayısı Uzun Hasan'la birlikte tarikatın merkezi Erdebil'e geldi ve tarikatın başına geçti. Küçüklüğünde Arapça, Farsça ve Türkçe dillerini öğrenen Haydar, dönemin ünlü bilgini Ali Kuşçu'dan da dersler almıştır.

Karakoyunlu hükümdarı Cihan Şah'ı yenerek kendi otoritesini kuran Uzun Hasan ablasının oğlu olan Şeyh Haydar'ı 1469 yılında, dedelerinin şehri olan Erdebil'e tekrar yerleştirmiş. Safevi tarikatını tekrar burada kuzey Suriye, Anadolu'dan gelen müridleriye oluşturmuştu. 1471-1472 yılında Uzun Hasan'ın kızıyla evlenmiştir (Trabzon Rum İmparatoru Yuhannes IV. Komnenos'un torunu). Bu evliliği sonunda Sultan Ali Safevi, İbrahim Mirza ve İsmail Safevi isminde 3 oğlu olmuştur.

Babası Şeyh Cüneyd gibi tarikatı büyütmek istemiş ve Şirvanşahlar Devletine saldırmiştır. Başarılı sonuşlanan Derbent kuşatması sonunda Şirvan hükmüdarı Ferruh Yasar (1462-1500) Gülüstan kalesine çekilerek 7 ay muhasarada kaldıktan sonra Şeyh Haydar'ın güçlenmesinden çekinen Akkoyunlu hükmüdarı Sultan Yakup 1488'de Ferruh Yaşar'a yardım gönderdi ve Teberistan yakınlarında yapılan savaşta Şeyh Haydar öldürüldü. Bu olay sonunda Şeyh Hayda'ın Erdebil deki türbesi şii müslümanlar için bir hac mekanı haline gelmiştir.

Oğlu Şah İsmail Hatayi Safevî Devletinin kurucusu ve en parlak hükümdarıdır.